Door Anneloes de Koff & Nanne Wytze Brouwer
We kennen de beelden van vluchtelingen die noodgedwongen slapen op het gras in Ter Apel of van sporthallen vol met veldbedjes. Hoe is het om voor een langere periode in een noodopvang te wonen? Waar lopen de vluchtelingen in Nederlandse opvangcentra tegenaan? Met deze ontwerpvragen gingen architect Anneloes de Koff en social designer Nanne Wytze Brouwer anderhalf jaar geleden aan de slag.
Huidige situatie noodopvanglocatie Rode Kruis / beeld door auteurs
Migratie en de opvang van asielzoekers: het is een zeer urgent en complex ruimtelijk vraagstuk, wereldwijd. Ook in Nederland woedt een verhit en verhard debat omtrent de huisvesting van vluchtelingen. Het landelijk tekort aan geschikte woningen voor veel doelgroepen heeft geleid tot polarisatie met name over de huisvesting van de meest kwetsbare groepen. Ondanks dat de komst van nieuwkomers iets van alle tijden is lijken zowel politiek als samenleving steevast weer verrast te worden door de toestroom. Iets dat politiek duidelijk zichtbaar werd tijdens de laatste verkiezingen.
Het kortetermijndenken van de overheid vergroot de druk op gemeenten om met acute woonoplossingen te komen. Ongetwijfeld met de beste bedoelingen, resulteert dit steevast in vluchtelingencentra die vaak volledig geïsoleerd en slecht bereikbaar zijn. Meer regel dan uitzondering ontbreekt het in deze allerijl opgezette plekken aan basisbehoeften, zoals daglicht, ventilatie en privacy. De noodvoorzieningen hoeven namelijk niet aan het bouwbesluit te voldoen. Er zijn geen restricties aan de hoeveelheid bewoners op één kamer en zo kan het zo maar voorkomen dat je je slaapkamer met elf anderen deelt. Ondertussen wonen bewoners vaak jaren in deze noodcentra door een gebrek aan lange termijn oplossingen. Deze commerciële noodopvang is inmiddels een heus verdienmodel geworden waar een tal van ondernemers slim van profiteren. Een architect komt er uiteraard niet aan te pas en bewoners wordt niets gevraagd.